دومین نشست دفتر حفظ و اشاعه زبان فارسی با عنوان «زبان فارسی؛ غایب همیشگی» روز چهارشنبه ۱۷ آذرماه در سالن «طاهره صفارزاده» حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی برگزار شد.
به گزارش روابط عمومی حوزه هنری، در این نشست که با جمعی از علاقه‌مندان به زبان فارسی به صورت حضوری و پخش زنده در اینستاگرام برگزار شد، مهدی صالحی دبیر انجمن ویرایش و درست‌نویسی با طرح این سؤال که چرا زبان فارسی یک غایب همیشگی است؟ گفت: ظاهراً ما که شبانه‌روز فارسی سخن می‌گوییم و با خط فارسی می‌نویسیم، اما منظور ما حضور سطحی و غیر کاربردی نیست منظور حضور جدی و کارکردی است. اینکه در جای جای ذهن ما زبان فارسی جا و ارزش داشته باشد. اگر قرار باشد بین زبان فارسی و انگلیسی یک کدام را انتخاب کنیم، زبان فارسی انتخاب اول ما باشد. از زاویه فردی زبان فارسی غایب است.
بلای فینگلیش
صالحی به توصیه رهبر معظم انقلاب به درست‌گویی در رسانه اشاره کرد و افزود: ما در جهان بحث آینده‌پژوهی داریم که پیش‌بینی می‌کند در آینده در این حوزه‌ها این اتفاق‌ها می‌افتد. سؤال ما این است که «ما به ازای زبانی» این چه خو اهد شد؟ ما برنامه فهم فن‌آورانه نداریم. سال‌های اول ورود تلفن همراه این اتفاق افتاد که اغلب مردم «فینگلیش» می‌نوشتند و نزدیک بود خط فارسی به فنا برود که قدرت قاهره حکومت وارد شد. اگر هوشیاری بعضی از نهادها نبود، زبان فارسی از بین رفته بود و اگر دیر جنبیده بودیم رسماً خط فارسی نابود می‌شد. این اتفاق سال‌ها قبل هم افتاده بود و در زمان پهلوی اول و دوم قصد تغییر زبان فارسی را داشتند که موضع‌گیری محکم آیت‌الله بروجردی جلوی از بین رفتن زبان فارسی را گرفت. البته ماجرا در اینجا تمام نشد، بلکه شروع شد.
زبان فارسی و قانون‌گذاری
صالحی با توضیح اینکه وقتی ما می‌گوییم زبان فارسی غایب همیشگی است و در هیچ جا حضور ندارند، یعنی در موقع قانون‌گذاری زبان فارسی حضور ندارد. قانونی نوشته می‌شود که وکیل کارکشته هم نمی‌فهمد چه برسد به عموم مردم؛ چون شفاف نیست. اولین قدم شفافیت، شفافیت در زبان است. اینکه معاونت پیشگیری قوه قضاییه برای مردم پیامک می‌فرستد و قوانین را توضیح می‌دهد به این معنا است که زبان پیچیدگی دارد که اگر حواست نباشد قطعاً سرت کلاه می‌رود. باید قوانین را شفاف بنویسیم و جان مردم را به قول مرحوم خانلری، از این زبان یعجوج و معجوج رها کنیم. در این سال‌ها ما دچار غلبه رویکرد مهندسی شدیم، همه چیز فن‌آورانه و مهندسی دیده می‌شود. «خیر ماندگار» کار ابوالقاسم فردوسی است که کتابی نوشته و هزار سال است زبان فارسی با آن حفظ شده است. غلبه رویکرد مهندسی وقتی وارد زبان می‌شود می‌گوید این باشد آن نباشد. چه می‌شود که قومی تمدن‌ساز می‌شود. خیلی‌ها معتقد هستند وقتی «ایلیاد و اودیسه» نوشته شد تمدن یونان شروع شد، اما رویکرد مهندسی این را نمی‌فهمد.
تهاجم فرهنگی به زبان
به گفته این استاد دانشگاه از سال ۸۰ بحث تهاجم فرهنگی مطرح شد، اما هیچ کس نپرسید تهاجم فرهنگی به زبان و ادبیات یعنی چی؟ تهاجم را به زبان در حد واژه تقلیل دادند و گفتند جلوی واژگان بیگانه را بگیریم. قصه فراتر از واژه است. واژه‌سازی باید یک کار فرهنگی باشد نه دستوری. باید کار فرهنگی انجام بدهیم. ما اجازه ندادیم فن‌آوری، زبان و فرهنگ به هم برسند، چون اگر فرهنگ و زبان بر بستر فن‌آوری سوار شود، عالم‌گیر می‌شود. ناظر زبانی نیست. در این ماجرا رهبر انقلاب همیشه پیشرو هستند. بیش از ده سال است که ایشان دستور راه‌اندازی سازمان ملی فضای مجازی را دادند. در فهرست مسئولیت‌های این سازمان زبان فارسی است، هر جا ایشان دست گذاشتند آنجا زبان فارسی یک بخش مهم شده است. کاش ما تلاش می‌کردیم تا به کمک کارشناسان خبره به یک اینترنت ملی دست پیدا کنیم. اگر می‌خواهید اینترنت فارسی راه بیندازی نیاز به واژه و بانک‌های زبانی و ابزار زبان فارسی داری. وزیر ارتباطات وظیفه‌اش حفظ خط، زبان و ادبیات فارسی است. هر مقدار زیرساخت درست کردید بس است، به فکر فن‌آوری‌های محتوا و فرهنگ باشید. برگ برنده ما فرهنگ، و در فرهنگ، زبان فارسی است. بهترین راکتور هسته‌ای را داشته باشیم کسی که باید از آن استفاده کند باید وطن‌پرست باشد و وجدان تیمی داشته باشد، این را زبان برای شما تربیت می‌کند. فن‌آوری‌های جدید این بچه‌ها را بی‌تربیت می‌کنند، خوب است این را متوجه شوید که دارند هویت بچه‌های ما را می‌گیرند.
گسل‌های قومیتی و زبان
مهدی صالحی ادامه داد: مهم‌ترین نقطه‌ای که تهاجم فرهنگی هجوم می‌برد، زبان است. اگر مردم بی‌زبان شوند فاجعه است، چون اگر زبان باشد می‌تواند حتی دین و شرف را برگرداند. اگر باور کنیم بخشی از این اتفاقات دعوای جبهه حق و باطل است، جبهه باطل برنامه‌ریزی می‌کند، البته جبهه حق هم برنامه‌ریزی‌اش محکم است. چطور؟ می‌بینید در گوشه گوشه دنیا پرچم امام حسین (ع) بلند می‌شود، پس جبهه باطل تلاش می‌کنند این عزاداری را یک جور از بین ببرند. پس با زبان جلو می‌رود، اگر نمادها و نشان‌ها نباشد زبان دیگر نیست. نمادشناسی زیر شاخه زبان‌شناسی است. قبلا در عزاداری‌ها گفتمان حماسی بود و به تدریج گفتمان احساسی می‌شود و به سمت ابتذال می‌رود. جبهه باطل اینجا ورود می‌کند تا از درون پوک‌سازی کند. در ایران نتوانستند زبان را مثل افغانستان و پاکستان تغییر بدهند و زبان دیگر را جایگزینش کنند. پس تنها راه نابودی آموزش و پرورش است. اینکه بچه دبستانی ما نتواند یک جمله کامل بنویسد. بعد از مشروطه توسعه، معظل و مسئله مردم بوده است. یکبار نرفتیم ببینیم خارجی‌ها برای زبانشان چکار می‌کنند؟ متأسفانه الگوسازی در حوزه توسعه برای زبان فارسی وجود ندارد. گسل‌های قومیتی روی مرز زبان است. تمام جدایی‌طلبی‌ها بر پایه زبان شکل می‌گیرد. مسئله زبان به هویت، امنیت و همبستگی ملی گره خورده است.
زبان و اقتصاد مقاومتی
اقتصاد مقاومتی بحثی است که در سال‌های اخیر همه درگیر آن هستیم. این ویراستار با طرح این سؤال که اصحاب زبان فارسی در اقتصاد مقاومتی کجا هستند؟ ادامه داد: زبان به معنای عام در دنیا درآمدزا است و در دنیا از زبان پول در می‌آورند، اما ما حواسمان نیست. در شرایط کنونی می‌توانستیم در حوزه آموزش وارد شویم. ما می‌توانستیم بازار آموزش دنیا را بشکنیم، این ساده‌ترین راه است. می‌توانستیم آموزش زبان فراسی را با سفر تلفیق کنیم. می‌توانستیم به تمام کشورهای اطراف خدمات زبان بدهیم. جالب است که بگویم زمانی که بنیاد سعدی می‌خواست اولین دوره آموزشی‌اش را راه اندازی کند، ۶۰ نفر از اسرائیل ثبت‌نام کردند! در حوزه زبان می‌توانستیم کارهای بزرگ‌تری انجام بدهیم.
جمع‌بندی
صالحی در پایان با بیان اینکه باید کار را به سمتی ببریم که زبان و اهالی زبان را از غیبت بیرون بکشیم، افزود: گاهی زبان فارسی در نزد خود ما هم غایب است، منِ شاعر نمی‌دانم چرا شاعر هستم. افق تمدنی جلوی ما گشوده نشده است و جایگاهمان را نمی‌شناسیم و نمی‌دانیم گاهی یک شاعر می‌تواند یک فرهنگ را نجات دهد.
دوم اینکه اهالی زبان را محدود به ادبیات نکنیم، اهالی حوزه‌های دیگر را نه تنها داشته‌های فعلی را بیان کنند، بلکه بگوییم تو برای فردای فرهنگ چه می‌بینی و چه خواهی کرد؟ نکته آخر اینکه اینجا مکانی برای مطالبه‌گری زبان فارسی بشود. عیبی ندارد فکر ایجاد شود که چرا روزنه‌ها تبدیل به حفره و حفره‌ها تبدیل به تونل‌های تهاجم شده است. پیشنهاد بعدی این جلسات با دوستان فرهنگستان ادامه پیدا کند.
عکس: محسن سیدی
انتهای پیام/
نظر شما